De Boog van Napoleon

19-01-2022

De Boog van Napoleon

Napoleon was sinds 1804 keizer en sinds 1805 de overwinnaar van twee vijandige keizers bij de Slag bij Austerlitz. Het was tijd voor een triomftocht. Hij hield zijn manschappen voor: “Ik leid jullie terug naar Frankrijk, maar niet zonder dat jullie eerst door de triomfboog zijn getrokken”.

De bouw voor die enorme Arc de Triomphe zou echter nogal wat tijd kosten. Zoveel, dat de eerste ‘triomftocht’ die er onder door kwam de thuiskomst van Napoleon zelf was. Zijn lichaam werd in 1840 in een plechtige stoet onder de boog door gereden, op weg naar zijn rustplaats in de Dôme des Invalides. Zie deze oude prent.

Romeinse keizers richtten triomfbogen op ter herinnering aan een overwinning en als verheerlijking van zichzelf. Napoleons architect Chalgrin keek goed naar de maatverhoudingen van de Boog van Titus, op het Forum Romanum in Rome, en ontwierp een bouwwerk van vijftig meter hoog. (De grootste Romeinse triomfboog, die van Constantijn, kwam niet verder dan vijfentwintig meter!)

Overigens droomden de Fransen al van een eigen triomfboog nog voordat het keizerrijk werd uitgeroepen. Een zekere heer Payre schreef het op: “Deze boog wordt bekroond door een triomfwagen, bespannen met vier paarden, waarop de Eerste Consul staat met zijn zwaard in de ene hand en een olijftak in de andere, terwijl Victoria zijn hoofd tooit met laurier. Binnenin het monument vermelden koperen plaquettes de namen van veldslagen. Veteranen kunnen de bezoekers uitleg geven en een brochure verkopen waarin de geschiedenis van het monument is samengevat. Iedere buitenlander die naar Parijs komt zet bij het zien van de prachtige triomfboog haastige stappen, komt aan, bekijkt dit kolossale monument in al zijn details, leest de opschriften met eerbied en met een soort religieus gevoel, laat ze hem uitleggen en meent de stem van onze helden te horen. Hij koopt de brochure en bewaart deze schat op zijn hart. Hij weet dat hij is aanbeland in het land van wonderen en in de hoofdstad van de wereld”.

De bouw verliep langzaam. Toen het keizerrijk viel reikte de constructie tot aan de gewelven, bijna twintig meter. Maar de geallieerde invasie legde alles stil. Troepen bivakkeerden rond de boog en vernielden de bouwloodsen om zich warm te houden. Pas in 1824 werd het werk hervat.

Tenslotte lag er nog het vraagstuk van de bekroning. Moest dat echt die triomfwagen worden? Of misschien een adelaar? Een standbeeld van de keizer? Een grote olifant, als symbool van de Bastille? Ze kwamen er niet uit, en tot op heden staat er helemaal niets op het dak van de Arc de Triomphe.

Maar er is verder genoeg te zien: op de wanden rondom herinneren beelden en reliëfs aan belangrijke gebeurtenissen en veldslagen uit Napoleons tijd. Het meest bekend is de Marseillaise: Bellona, de Romeinse godin van de krijgskunst voert de vrijwilligers aan in 1792. Op de gewelven en pilaren staan de namen van vele veldslagen en generaals. Op dertig ronde schilden helemaal bovenaan staan de belangrijkste overwinningen van Napoleon.

De Arc de Triomphe is met zijn tijd meegegaan als een levend monument; er komen dagelijks talloze bezoekers. Bij officiële gelegenheden geldt de triomfboog als een symbool van Frankrijk. Hier brandt de eeuwige vlam voor de onbekende soldaat. Tijdens de nationale feestdag op 14 juli trekt een parade door de boog over de Champs d’Elysées, dat zie je op de foto.

Dat deze boog is opgericht door Napoleon, daar staan we nauwelijks nog bij stil, omdat hij altijd in gebruik is gebleven.

Zo blijft de geschiedenis levend, zich steeds vernieuwend. Daar houden we in Archeon ook zo van. Hopelijk zien we jullie gauw, bij de bijzondere tentoonstelling Napoleon, Lang leve de Keizer (t/m 27 maart).

Maak intussen zelf een kleine Arc de Triomphe, met deze Arc de Triomphe bouwplaat.