Gebeurtenissen rond de Zwammerdamschepen

25-03-2019

Er gebeurt veel bij en rond de Zwammerdamschepen! Lees erover in deze uitgave van het logboek "Operatie Zwammderdamschepen".

Groei bezoekersaantal in de werf
In de wintermaanden, zowel in de weekenden als in de voorjaarsvakantie bezochten vele Archeon-bezoekers de Romeinse Restauratiewerf. Naast de gastheren- en vrouwen gaven ook de restauratoren en vrijwilligers uitleg over `Operatie Zwammerdamschepen’. Dat belooft wat voor de opening van het echte Archeon-seizoen!

Restauratie Zwammerdam 2 najaar 2019 voltooid

De werkzaamheden aan de Zwammerdam 2 vorderen langzaam maar gestaag. Vanwege het unieke van het project en de zoektocht naar oplossingen voor de uitdagingen die we tegenkomen, is de planning bijgesteld. We verwachten nu dat de Zwammerdam 2 eind oktober 2019 zal zijn voltooid. Een nieuw informatiebord op de restauratiewerf laat zien aan welke delen er wanneer wordt gewerkt.

Bezoek ministerie

Op 21 februari kreeg `Operatie Zwammerdamschepen’ hoog bezoek. Het bestuur van de Stichting Museumpark Archeon ontving Joost Kuggeleijn van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap en Marjolein Verschuur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De Stichting Museumpark Archeon en het ministerie werken intensief samen in dit project. De Zwammerdamschepen zijn immers een belangrijk onderdeel van de Rijks Maritieme Erfgoed Collectie.

Belangrijkste gespreksonderwerp waren de voortgang van de restauratie en de plannen voor de besteding van de subsidie die door het Mondriaan Fonds aan het project is toegekend. Daarnaast werden beide delegatieleden geïnformeerd over de voortgang van het Nationaal Romeins Scheepvaart Museum.

Na deze bespreking bezocht de delegatie de restauratiewerf waar Yardeni Vorst hen enthousiast de details van de complexe restauratie vertelde. Net als veel ‘gewone’ bezoekers lieten Joost en Marjolein weten onder de indruk te zijn van het (puzzel)werk!

Nieuw scheepsmodel

Pieter van Dijkum, vrijwilliger, heeft een nieuw model (1:20 ) gemaakt van het Romeinse vrachtschip Zwammerdam 2. Hij kon daarvoor het resthout gebruiken van de eikenhouten balk waarvan ook de nieuwe kim van de echte Zwammerdam 2 gemaakt is. En het resultaat mag er zijn! In de korte tijd van twee maanden tijd is de werf nu een prachtig model rijker. Het schip is opgetuigd met een mast en zeil, er is een schipper aan boord en zelfs een minuscule lading palen, lood en bakstenen.

Het scheepsmodel verlevendigt de informatie aan de bezoekers, die het helemaal leuk vinden.

Subsidie Mondriaanfonds
Dankzij de subsidie van het Mondriaanfonds voor het project ‘Operatie Zwammerdamschepen” is het mogelijk om naast de Zwammerdam 2 nu ook de voorbereidingen van de Zwammerdam 4 en 6 op te pakken. De invulling van dit proces zijn nu onderwerp van gesprek.

Even kennismaken met...
Yardeni Vorst, scheepsarcheologisch en archeobotanisch specialist.

Yardeni aan het werk-CB-289x192.jpg

Hoe vaak de originele resten van de Zwammerdamschepen door haar handen zijn gegaan weet Yardeni niet: 6 of al 7 keer? Of meer? Vaak in ieder geval.

Haar eerste kennismaking met Romeinse schepen was in 2003, toen ze als student archeologie aan de UvA betrokken was bij de opgraving van de schepen in de Meern. Omdat ze zich graag in archeologisch hout wilde specialiseren, kreeg ze in dat jaar – via Tom Hazenberg – ook de kans dendrologisch onderzoek te doen aan het Romeinse schip Woerden 7. Een aantal jaren later zou ze eenzelfde onderzoek doen bij de Zwammerdamschepen 2, 4 en 6.

Blijvende betrokkenheid
Yardeni: ‘ in 2008 begon ik aan een promotieonderzoek naar de Zwammerdamschepen, samen met senior scheepsarcheoloog Jaap Morel. Dit onderzoek hoop ik binnenkort af te ronden. Tijdens het onderzoek hebben Tom Hazenberg en ik altijd goed contact gehouden over de schepen en tot op heden werk ik nog intensief samen met Maarten de Weerd: de man die de schepen opgroef in de jaren 70 en ook hierop promoveerde. Daarnaast heb ik veel geleerd van Laura Koehler en Gert Schreurs van Batavialand in de periode dat we het hout van de schepen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in Lelystad vastlegden, wasten, plakten, restaureerden en digitaal optekenden. Het is fijn dat zij nu ook weer betrokken zijn bij de definitieve opbouw van de schepen en dat geldt eigenlijk voor veel mensen die zelfs na ruim 40 jaar de belangstelling voor de schepen nog niet hebben verloren! Het prettige is ook dat door goed contact met iedereen nu kennis wordt overgedragen, zoals ook de praktische kennis aan alle vrijwilligers die meehelpen.”

Procesgang bij de RCE in Lelystad

Extra onderzoek Zwammerdam 4 & 6 noodzakelijk

Het Zwammerdamschip 2 dat nu wordt opgebouwd, is in zijn geheel opnieuw gedocumenteerd. Schepen nr. 4 en 6 nog niet. Yardeni: “ We weten sinds kort dat we na de 2 ook de 4 en de 6 kunnen gaan restaureren. Deze schepen zijn allebei geconserveerd maar de planken van de 4 en 6 zitten nog onder de PEG. Die moeten we schoonmaken maar ook nog verder wetenschappelijk onderzoeken voordat alles wordt opgebouwd. Het scheelt dat er tegenwoordig snellere manieren van documenteren bestaan, zoals 3D scannen bijvoorbeeld. Wie weet kunnen we dat gaan inzetten.”