De Limes

Meer informatie

Alphen aan den Rijn lag vroeger aan de grens van het Romeinse Rijk, de Limes genaamd. De Limes is een groot archeologisch monument, zich uitstrekkend over heel Europa (en delen van Azië en Afrika). Keizer Claudius heeft bijna 2000 jaar geleden besloten het Romeinse rijk niet verder uit te breiden, maar te stoppen bij de Rijn. Hiertoe kreeg generaal Corbulo de opdracht om de Rhenus (Rijn) te veranderen in een verdedigingslinie. Langs de rivier werd een reeks forten en wachttorens gebouwd, verbonden via een verharde weg en het water.

Het grootste gedeelte van de Romeinse tijd in ons land heerste er algemene vrede, de Pax Romana. De Romeinen, Bataven, Cananefaten en Friezen leefden in relatieve harmonie, handelden en vestigden zich langs deze linie. In deze periode werd de Rijn vooral gebruikt als een belangrijke handelsader. Via schepen werden exotische producten aangevoerd om te verhandelen, zoals olijfolie, wijn, gedroogde citrusvruchten en glazen en bronzen vaatwerk.

De Limes zag er in verschillende delen van het Romeinse Rijk anders uit. In Engeland hebben de Romeinen bijvoorbeeld een stenen muur gebouwd (de Muur van Hadrianus), terwijl er in het Oosten van het rijk sporadisch een fort te vinden was. Germania Inferior, onze streek, zat tussen deze twee uitersten in. Van de oude verdedigingslinie is tegenwoordig echter weinig overgebleven.

Werelderfgoed?

Januari 2014 is er door minister Jet Bussemaker, de provincies Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland en 26 gemeenten een intentieverklaring ondertekend, waarin zij verklaren ons deel van de Limes op de UNESCO Werelderfgoedlijst te willen zetten, hierbij aansluitend bij andere landen, waar dit al het geval is. Voor deze nominatie is het van belang dat deze oude Romeinse grens te zien en te beleven is.

Aangezien er langs de Limes in Nederland nauwelijks zichtbare resten uit de Romeinse tijd zijn overgebleven, is er op diverse locaties voor gekozen om deze grens ope een andere manier te visualiseren en weer tot leven te brengen. Oude forten worden aangeduid door markeringen op de grond (Woerden, Utrecht, Nijmegen), in parkeergarages (Woerden), in musea, maar ook in wijken (Leiden).

Op deze manier wordt toch het verhaal van de Romeinen in ons land verteld.

Welke rol spelen de Zwammerdamschepen hierin?

Ons deel van deze internationale grens onderscheidt zich van de rest door de centrale rol die het water en de Rijn innamen. Nederland werd gebruikt als een transportcorridor, waarin de Rijn de hoofdrol speelde. De unieke vrachtschepen werden gebruikt voor transport van bouwmaterialen vanuit Duitsland naar Nederland en/of Groot Brittannië. Gezien de concentratie aan platbodem schepen die gevonden zijn in Nederland, maar ook de centrale plek die de schepen innamen binnen deze transportcorridor, zijn de Zwammerdamschepen het symbool geworden voor de Romeinen in Nederland, het boegbeeld.

Het is ook niet verrassend dat de Provincie Zuid-Holland in hun beleidsvisie zich richt op het visualiseren en beleefbaar maken van de Limes en dat zij de Zwammerdamschepen tot 1 van hun “unique selling points” hebben gerekend.