Nieuwe reconstructie in Mesolithicum Archeon

08-08-2023

Uit het mesolithicum zijn nog maar weinig duidelijke bewoningsstructuren teruggevonden. Het kan zijn dat de jager-verzamelaars meestal lichte, snel op te bouwen constructies gebruikte die moeilijk terug te vinden zijn.

In 2016 heeft bij de aanleg van een nieuwe waterverbinding in Overijssel een groot archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Bij Kampen-Reevendiep zijn vele interessante vondsten opgedaan. Zo zijn er onder meer ruim 700 vuurkuilen, vuursteenafslagen, houtskool, verbrande hazelnootdoppen en ook een paalsporencluster gevonden. Rondom de paalkuilen lagen honderden vuursteenafslagen, die uit analyse voor diverse werkzaamheden gebruikt blijken te zijn. Dit zou de basis voor een hut-plattegrond kunnen zijn. De gevonden houtskool in de hut zijn gedateerd op ongeveer 6500 voor Chr.

De bouw van de hut
Hoe de constructie er boven de grond uit heeft gezien, kunnen we alleen naar gissen. Ook de gebruikte houtsoorten zijn niet bekend. De diameter van de gaten varieert van ongeveer 12 tot 38 cm, het is niet duidelijk hoe dik de palen waren die daarin stonden. Wij hebben bij de reconstructie in Archeon gekozen voor palen van 12 tot 18 cm doorsnee, dat is voldoende voor een licht dat van riet of galigaan. De staanders hebben een ‘vork’ (splitsing van takken) aan de bovenkant, waar de sporen in rusten. Op deze manier kan je eenvoudig met steentijd-gereedschap een sterke verbinding maken.

De zes sporen die zo van de middenpaal naar de wand lopen, zijn te weinig om het hele dak te dragen. De sporen die ertussen geplaatst zijn, rusten op de wand. Cirkels van rietlatten die weer op de sporen komen, zorgen ervoor dat het geheel sterk en stabiel wordt. Het binden is enkel met wilg en lindebast gedaan. Het dak van deze hut is bedekt met (blad)riet, maar kan oorspronkelijk ook goed van galigaan geweest zijn.

De wand van de hut is gemaakt van staand bladriet, vastgezet met hazelaar en wilg. Ook de deur is op deze wijze gemaakt, licht en sterk. Om te zorgen dat er voldoende licht binnen komt, hebben we naast de deuropening twee stukken van de wand opengelaten. In de winter kunnen die eenvoudig met een rietmatje dichtgemaakt worden tegen de tocht.

Het kan heel goed zijn dat het origineel er heel anders uit heeft gezien, maar deze reconstructie is heel goed te maken met Mesolitisch gereedschap en het toen voor handen zijnde bouwmateriaal.

De haardplaats is mogelijk ten westen van centrale paal gelegen. Er lagen geen stenen rond, maar voor de duidelijkheid hebben we dat wel gedaan. De in/uitgang in van de hut was mogelijk aan de zuidwestkant. Gezien de terreinsomstandigheden is de N-Z oriëntering anders dan bij het origineel.

Een rook- en lichtopening bij de nok is niet echt nodig, maar zorgt wel voor licht en voor sneller wegtrekken van de rook voor een gezonder leefklimaat binnen. De schatting is dat deze hut met 2 á 3 ervaren mensen met mesloithisch gereedschap binnen twee weken te bouwen is en dan zeker een jaar of vijf, misschien wel tien kan blijven staan.

Interieur
Aciviteiten die in de hut gedaan zijn op basis van gebruiksporen analyse zijn huidbewerking, bastbewerking en vuursteen bewerking. Aan de rechterkant van de hut zijn veel vuursteenkernen gevonden en lijkt er veel met bast te zijn gewerkt. Aan de rechterkant zijn ook meeste werktuigen gevonden. Aan de linkerkant van de hut zijn schrappers gevonden voor het bewerken van huiden en zijn er plantenresten gevonden. Het lijkt alsof deze werkzaamheden ook op die plekken in de hut werden uitgevoerd. In de hut is een bed constructie gemaakt, hiervan weten we niet of dit zo was, dit is een invulling die zou kunnen maar niet is gevonden.

De hut is sinds kort te zien in Archeon!

Tekst van: Lotte Wolterbeek, Woud Beek en Eva IJsveld.