Romeinse Valentijnsdag 'Lupercalia'

14-02-2024

Rode rozen, hartjes en teddybeertjes, rond 14 februari kun je er niet omheen: Valentijnsdag. Dé dag waarop de liefde extra gevierd wordt. De Romeinen besteedden ook veel aandacht aan het vieren van de liefde, maar Valentijnsdag kenden ze niet.

Hoewel er speciale feestdagen waren voor de liefdesgodin Venus, was het met name de viering van de Lupercalia die razend populair was onder het Romeinse volk. Elk jaar tussen 13 en 15 februari vierden de Romeinen massaal Lupercalia, de feesten van de vruchtbaarheidsgod Lupercus. Lupercus werd geassocieerd met de wolf, in het Latijn een Lupus. Laat het nou net een wolvin zijn geweest die de eerste Romeinen, Romulus en Remus als zuigelingen onder haar hoede nam. Zonder haar goede zorgen zou het Romeinse Rijk, met haar machtige volk nooit bestaan hebben was de gedachte.

De Lupercalia hadden dan ook minder te maken met de letterlijke liefde en vruchtbaarheid tussen man en vrouw, maar meer met de liefde voor het Rijk, dat door huwelijken en het baren van legitieme kinderen voor eeuwig voort zou kunnen bestaan.

Gedurende de viering renden twee jongemannen, de Lupercali, na ingewijd te zijn door speciale priesters, halfnaakt met een lint van geitenhuid door de straten. Heel de stad liep hiervoor uit; iedereen, en met name de vrouwen, wilde een tik van het lint ontvangen. Wie met het lint in aanraking kwam, zou extra vruchtbaar worden. Het is dus niet zo dat mensen lukraak afgeranseld werden door twee opgeschoten jongens, hoewel dit wel vaak gedacht wordt. Vanaf de tweede eeuw werd de Lupercalia een stuk minder wild: lukraak op het lichaam een tik krijgen was er niet meer bij. Romeinse dames boden de jongemannen, die nu ook volledig gekleed door de straten gingen, hun rechterhand aan.

Waar de vruchtbaarheid in de chaos op straat gezocht werd, probeerde men de liefde en juiste partner te vinden op georganiseerde feesten. Hier trokken mannen een willekeurige naam uit een pot met als doel gedurende het feest niet meer van de zijde van de betreffende dame te wijken. Opvallend genoeg lijkt dit heel goed te hebben gewerkt: veel mensen verlieten het feest verliefd, of in ieder geval met een afspraakje.

Hoewel de Christenen ook Lupercalia vierden, viel het doek in 494 na Christus. De Paus vond het allemaal te heidens. Of de afschaffing van Lupercalia leidde tot het ontstaan van ‘onze’ Valentijnsdag is onbekend, maar heel waarschijnlijk is het niet. Welke van de twee je ook wilt vieren: een fijne en liefdevolle dag gewenst!